Books for Adults - Erotic Training - Novel

Γιάννης Ηλ.Παππάς

Από τον έρωτα στον ηδονισμό.

Από την ελευθερία στην κατανάλωση.

Μάνος Κοντολέων Ερωτική αγωγή ,Μυθιστόρημα

εκδ. Πατάκη Αθήνα 2003

Να το πούμε από την αρχή. Ο Μάνος Κοντολέων δεν είναι ένας συνηθισμένος

συγγραφέας δεν είναι βολεμένος συγγραφέας. Συνέχεια πειραματίζεται, μετακινείται από είδος σε είδος, εγκαταλείπει δοκιμασμένες αφηγηματικές τεχνικές και περνάει σε άλλες, αλλάζει τη θεματολογία του. Είναι ένας τολμηρός συγγραφέας και μορφικά αλλά θεματικά.

Και το μυθιστόρημα Ερωτική αγωγή που παρουσιάζουμε σήμερα είναι ένα τολμηρό

μυθιστόρημα. Τολμηρό με την έννοια προτείνει μια διαφορετική ανάγνωση του εικοστού αιώνα, του αιώνα των μεγάλων προσδοκιών και των μεγάλων απογοητεύσεων, του αιώνα των άκρων, αυτού του σύντομου αιώνα κατά τον Ερικ Χομπσμπάουμ.

Έως τα τώρα είχαμε συνηθίσει σε ιστορικές, πολιτικές, κοινωνικές, αναγνώσεις των

ιστορικών περιόδων .Ο Κοντολέων πρωτοτυπεί και διαβάζει τον εικοστό αιώνα μέσα από τον έρωτα και την ερωτική συνεύρεση.

Το μυθιστόρημα χωρίζεται σε δύο μέρη .Το κάθε μέρος καταλαμβάνει τον ίδιο αριθμό σελίδων.Το πρώτο μέρος επιγράφεται από την εποχή του πατέρα το δεύτερο στην εποχή του γιου.

Δύο είναι και οι βασικοί ήρωες του μυθιστορήματος ο Χρήστος Βαλλής κι ο γιος του

Άρης Βαλλής. Ο πατέρας Χρήστος Βαλλής ( έχει το επίθετο αυτό κάποια σχέση με τη βάλανο το ρήμα βάζω ή με το ρήμα βάλλω ; ) γεννήθηκε σε ένα ορεινό κεφαλοχώρι της Ηπείρου στις αρχές του εικοστού αιώνα. Θα κατεβεί από τα Γιάννενα στην Αθήνα, την περίοδο του μεγάλου πολιτικού διχασμού, ακολουθώντας μονάχα το ένστικτο και την αστείρευτη σεξουαλικότητά του. Θέλοντας να ξεφύγει από τη μιζέρια της επαρχίας κάτι που θα κάνουν και χιλιάδες άλλοι εκείνη την εποχή, αλλά και μετά τον πόλεμο, θα προσπαθήσει να ανέβει κοινωνικά μέσω αυτής της σεξουαλικότητας. Η σεξουαλικότητα του είναι το μόνο προσόν που διαθέτει για να πετύχει όσα ονειρεύεται.

Από τα Γιάννενα θα βρεθεί λοιπόν στην πρωτεύουσα μαζί με την χήρα που τον

προστατεύει, την οποία θα εγκαταλείψει στην συνέχεια, κατόπιν υπάλληλος Τραπέζης, παντρεμένος, με πλούσιο πεθερό και νεοκλασικό στην Φωκίωνος Νέγρη. Την οικογενειακή ευτυχία συμπληρώνει η Μέλπω που ανήκει στο υπηρετικό προσωπικό η οποία δέχεται αρκετά συχνά τη «στοργή» του αφεντικού της.

Ο Χρήστος Βαλλής εξελίσσεται και επιβάλει την παρουσία του μέσω της σεξουαλικής έκφρασης. Κάποια στιγμή στη ζωή του, αποφασίζει να στήσει οίκους ανοχής πιστεύοντας ότι ο μέσος άνθρωπος έχει ανάγκη να γνωρίζει την ποιοτική ικανοποίηση, αλλά και εκτόνωση του σεξουαλικού του ενστίκτου. Αυτούς τους οίκους ανοχής ονειρεύεται να τους κληροδοτήσει στο μοναχογιό του Άρη που, ως γνήσιο τέκνο του πατέρα του συνειδητοποιεί σε κάποια στιγμή της ενήλικης ζωής του ότι ο έρωτας και ο ερωτισμός χάνονται και αποφασίζει να καλύψει την ανάγκη της εποχής: την αναζήτηση συντρόφου μέσω εντύπων αρχικά και στη συνέχεια μέσω του Διαδικτύου. Στο τέλος του μυθιστορήματος ο γιος Άρης  Βαλλής βρίσκεται ………………..αλλά ας αφήσουμε το τέλος να το ανακαλύψετε μόνοι σας

διαβάζοντας το βιβλίο.

Αυτή είναι με λίγα λόγια η ιστορία του βιβλίου. Ο Κοντολέων θέλοντας να διαβάσει

με διαφορετικό τρόπο τον εικοστό αιώνα, τον αιώνα των γονέων του αλλά και του ίδιου, τοποθετεί τον ήρωα Χρήστο Βαλλή, στην στερημένη κοινωνικά, οικονομικά ,οικονομικά και σεξουαλικά Ήπειρο.

Ο εικοστός αιώνας ανοίγει με τον έρωτα και κλείνει με τον ηδονισμό. Ο πατέρας

Χρήστος Βαλλής γίνεται σιγά σιγά από επαρχιώτης αστός. Στο ξεκίνημα του κατέχεται από φαλλοκρατικές αντιλήψεις αλλά σταδιακά αποβάλλει το χαρακτηριστικό αυτό. Λατρεύει και υμνεί το γυναικείο φύλο στο πρόσωπο των γυναικών που καταλήγουν σε αυτόν. Ο Βαλλής είναι εκπρόσωπος των αστών περιγράφει την άνοδό τους. Άλλωστε ο εικοστός αιώνας δεν είναι ο αιώνας της θεοποίησης και της μετάλλαξής της αστικής τάξης ειδικά στην Ελλάδα.

Ξεκινάει με μεγάλα οράματα και προοδευτικά ρεύματα στην πολιτική στην

κοινωνία και στις τέχνες και στο τέλος καταλήγει στη διάψευση αυτών των οραμάτων. Ο πατέρας Βαλλής έζησε σε μια εποχή όπου οι άνθρωποι είχαν ανάγκη τον έρωτα τον βίωναν ως επαφή ανθρώπινων σωμάτων και συναισθημάτων και όχι ως εικονική πραγματικότητα.

Οι άνθρωποι είχαν μια ταυτότητα δεν ήταν απλά καταναλωτές, αριθμοί στις στατιστικές των σφυγμομετρήσεων. Ο έρωτας για τον πατέρα Βαλλή ήταν ελευθερία δεν ήταν κατανάλωση.

Από την άλλη μεριά ο γιος Βαλλής περιγράφει το αδιέξοδο της αστικής τάξης την

πορεία της κοινωνίας προς τον ηδονισμό και την κατανάλωση και με την έννοια αυτή από την άνοδο στην πτώση της. Οι άνθρωποι στην εποχή του γιου Βαλλή δεν έχουν ταυτότητα κρύβονται πίσω από ηλεκτρονικές μάσκες, κάνουν έρωτα μέσω Ιντερνετ, γίνονται καταναλωτές της ερωτικής πράξης. Χάνουν έτσι την ταυτότητά τους, αποπροσωποποιούνται, αλλοτριώνονται και μεταλλάσσονται. Από το σεξ που έχει πρόσωπο περνάμε στο απρόσωπο σεξ. Έναν έρωτα δηλαδή που δεν αναγνωρίζει φύλα και πραγματικότητα, αλλά εμμένει στην εικονική και εξ αποστάσεως απόλαυσή του. Στην εποχή του γιου Βαλλή όλα τυποποιούνται, καταναλώνονται, γιατί η κατανάλωση είναι αυτή που στηρίζει την οικονομία στην εποχή του καπιταλισμού και η οικονομία έχει γίνει στην εποχή μας θεός, με αποτέλεσμα όλα να τα βλέπουμε μέσα από την οικονομίστικη πλευρά τους.

Παράλληλα με τις ιστορίες των δύο κεντρικών ηρώων μέσα στο μυθιστόρημα περνάνε όλα τα σημαντικά πολιτικά, κοινωνικά και καλλιτεχνικά γεγονότα του εικοστού αιώνα που αφορούν όχι μόνο την Ελλάδα αλλά τον υπόλοιπο κόσμο. Οι ήρωες όμως είναι αμέτοχοι στα πολιτικά γεγονότα τα βιώνουν στις παρυφές, είναι στη γωνία. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι και οι δύο δεν είναι πολιτικοποιημένη γιατί τελικά ό,τι κάνουμε στην καθημερινή μας ζωή πολιτική είναι με την ευρεία έννοια της λέξης. Με τη στάση που κρατούν οι δυο ήρωες υποστηρίζοντας τον καθαρό έρωτα εκφράζουν τελικά μια πολιτική θέση.

Ο ίδιος ο Κοντολέων λέει για το ζήτημα αυτό επέλεξα συνειδητά την μη ενεργό συμμετοχή των ηρώων μου που άλλωστε ανήκουν στην αστική τάξη η οποία στην πλειονότητά της με αυτόν τον τρόπο αντέδρασε. Αν εξαιρέσει κανείς κάποιες στιγμή στην ιστορία της ανθρωπότητας , οι μεγάλες επαναστάσεις και ιδέες υπηρετήθηκαν και υποστηρίχτηκαν από τους λίγους. Λίγοι είναι αυτοί που κινούν το τροχό της ιστορίας .

Ένα στοιχείο το οποίο πιστεύω ότι θα προκαλέσει πολλές συζητήσεις είναι η γλώσσα

του. Μια γλώσσα που ονομάζει τα πράγματα και τις πράξεις. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ένα ερωτικό λεξιλόγιο με δάνεια από την αρχαία ελληνική γλώσσα.

Δεν υπάρχουν χυδαίες λέξεις έλεγε ο Ανδρέας Λασκαράτος ,υπάρχουν χυδαίοι

άνθρωποι. Ο άνθρωπος έχει δημιουργήσει τις λέξεις για να εκφράσει τις ιδέες του, τα

συναισθήματά του, τις πράξεις του. Ο συγγραφέας δεν υπέκυψε στην σεμνοτυφία και στην υποκρισία που τόσο πολύ κυριαρχούν στην εποχή μας. Τελικά Τι είναι χυδαίο και τι όχι στην τέχνη; Ποιος θα το καθορίσει, τι περιορισμούς θα βάλει; Κάθε συζήτηση για περιορισμούς στην καλλιτεχνική έκφραση κρύβει νομίσω αρκετούς κινδύνους. Ο καλλιτέχνης είναι ελεύθερος να εκφράσει μέσω της τέχνης του τα συναισθήματά του, τις ιδέες του, τους προβληματισμούς του. Κάνω αυτή την αναφορά γιατί τελευταία, έργα αποσύρονται ή σκίζονται, βιβλία καίγονται στο όνομα της τέχνης, διάφοροι θεματοφύλακες των ιερών και των οσίων βγάζουν πύρινους λόγους μέσα από τα τηλεοπτικά παράθυρα.

Μια μικρή αναφορά αξίζει να κάνουμε και στα κείμενα που χρησιμοποιεί ο

συγγραφέας. Σε όλο το μυθιστόρημα υπάρχουν αναφορές σε στίχους, σε κείμενα και σε συγγραφείς που σημάδεψαν με τον τρόπο τους τον εικοστό αιώνα. Θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον να φανεί σε μια μελέτη ο τρόπος που λειτουργούν αυτά τα κείμενα μέσα στο μυθιστόρημα .

Τελικά πως θα χαρακτηρίζαμε το νέο βιβλίο του Μάνου Κοντολέων ερωτικό,

κοινωνικό ή πολιτικό.

Να κρατήσουμε αυτό που υποστηρίζει ο ίδιος «νομίζω, λέει, πως και οι τρεις

χαρακτηρισμοί συνυπάρχουν απόλυτος αρμονικά, αλλά με μια άλλη σειρά προτεραιότητας: πολιτικό, κοινωνικό ,ερωτικό. Και να διαβαστεί από τους αναγνώστες με μια ελεύθεροι διάθεση, δίχως ιδεολογικές προκαταλήψεις.

________________________________________________________

Το κείμενο αποτελεί ομιλία που έγινε την Τρίτη 16 Δεκεμβρίου 2003 στο βιβλιοπωλείο Πολύεδρο της Πάτρας με την ευκαιρία της παρουσίασης του βιβλίου του Μάνου Κοντολέων Ερωτική Αγωγή