1979 - 2019:  Σαράντα Χρόνια... Έψαχνα πάντα τις λέξεις

 

Όταν είμαι -ή θέλω να είμαι- αισιόδοξος, τότε γράφω για παιδιά.
Όταν ονειρεύομαι μια επανάσταση, τότε γράφω για τους εφήβους.
Όταν φοβάμαι, τότε είναι που γράφω για τους ενήλικες.

               Κι όμως, τελικά... Τίποτε από εμένα δε φαίνεται.

 

Νέες αναρτήσεις (κριτικά σημειώματα, συνεντεύξεις, άρθρα κ.α.) στο:

http://manoskontoleon2.blogspot.com/ 

Άδεια Creative Commons
Αυτό το εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά προέλευσης 3.0 Ελλάδα .

Είστε εδώ :: Αρχική Σελίδα » Μένης Κουμανταρέας - \\"Νώε\\"

Μένης Κουμανταρέας

<<Νώε>>

μυθιστόρημα

Εκδόσεις Κέδρος, σελ. 350, Αθήνα 2003-12-13

 

Ποιος είναι αυτός ο Νώε, ο ήρωας του τελευταίου μυθιστορήματος του Μένη Κουμανταρέα;

Ένας ηλικιωμένος σήμερα άντρας που μας αφηγείται τη ζωή του –μοναχοπαίδι μιας μεσοαστικής οικογένειας, πρέπει να γεννήθηκε λίγα χρόνια πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γρήγορα ορφάνεψε από τη μητέρα του, αντιμετώπισε την αυταρχική συμπεριφορά του πατέρα του, ενώ ως παιδί παρουσίασε μια ειδική συμπεριφορά. Μονήρης, εσωστρεφής, με τάσεις «ενήλικης» ανάλυσης του κάθε γεγονότος που ζούσε , με διάθεση κριτικής αντιμετώπισης των όσων στο σχολείο του διδάσκανε.

Ένα παιδί εξαίρεση που όταν έφτασε στη εφηβεία διαπίστωσε ότι ερωτικά τον τραβούσαν άτομα του ίδιου φύλου.

Καταπιεσμένος από την οικογένεια και το κοινωνικό περιβάλλον, θα αφεθεί να γίνει υπάλληλος τραπέζης, θα προχωρήσει σε ένα γάμο, θα κάνει παιδιά –τρία αγόρια- θα μένει πάντα εραστής  νεαρών αγοριών κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων, αλλά μήτε μια στιγμή δεν θα πάψει να κυκλοφορεί τη σκέψη του μέσα στις ιδέες των βιβλίων και στις απόψεις της Τέχνης, και μήτε ένα λεπτό δεν θα απαρνηθεί το όνειρό του κάποια στιγμή να ταξιδέψει με μια Κιβωτό. Άλλωστε το πραγματικό του όνομα δεν είναι Νώε. Αυτό του το έδωσαν οι συμμαθητές του, γιατί από τότε ακόμα, από τα χρόνια του σχολείου υποστήριζε ότι ο Νώε της Παλαιάς Διαθήκης έπραξε ότι έπραξε όχι κατόπιν εντολής του Θεού, αλλά γιατί είχε διαμορφώσει λόγω ευαισθησίας ένα σύστημα αξιών που είχε έρθει σε ρήξη με τις τότε καθιερωμένες αξίες . Μα κάθε εποχή και κάθε γενιά έχουν  ανάγκη τον Κατακλυσμό τους.

Κι ο Νώε, ενήλικος πια, θα αποφασίσει πως ήρθε η ώρα να κάνει την δική του ρήξη, να πάει να συναντήσει τον δικό του Κατακλυσμό.

Σε μια ιδιότυπη νέας τεχνολογίας Κιβωτό, θα επιβιβασθεί αυτός και όλη του η οικογένεια. Το ταξίδι είναι απροσδιόριστο πόσο χρονικό διάστημα διαρκεί. Τα όσα συναντήσανε ανήκουν ίσως στο χώρο της φαντασίας ή του ονείρου. Μα όταν ο Κατακλυσμός τελειώσει όλη η οικογένεια του Νώε και ειδικά αυτός θα έχουν μετατραπεί σε άτομα που ίσως τον κόσμο να μην τον αλλάξανε, αλλά στους ίδιους τους τους εαυτούς προσφέρανε αυτήν τη δυνατότητα. 

Αυτή  είναι με λίγα λόγια η περίληψη του μυθιστορήματος. Αλλά όπως σε όλα τα έργα που υπηρετούν την άποψη ότι στη λογοτεχνία σημασία δεν έχει το τι λέγεται αλλά το πώς λέγεται, έτσι και εδώ, στο <<Νώε>>, η υπόθεση πολύ λίγα μπορεί να προσφέρει σε ότι αφορά την βαθύτερη ουσία του μυθιστορήματος.

Γιατί αυτό το τελευταίο έργο του Κουμανταρέα είναι ένα κείμενο φαινομενικά απλοϊκό, υπόγεια κλειστό, απαιτητικά συμβολικό, σεμνά ερωτικό, τρυφερά σαρκαστικό, ιδιότυπα θυμωμένο, εν τέλει αναρχικά επαναστατικό.

Και όλα αυτά σε συνθήκες της ίδιας της δόμησής του.

Ο Μένης Κουμαναταρέας είναι ο πλέον αναγνωρισμένος σύγχρονος έλληνας συγγραφέας. Με τα δεκαπέντε μέχρι πριν από το <<Νώε>> μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα που έχει κυκλοφορήσει, από τη μια έχει διαμορφώσει απόλυτα το συγγραφικό του αποτύπωμα και από την άλλη έχει καθορίσει τη σχέση του με τα θέματα που τον απασχολούν.

Κοινωνικές προσεγγίσεις, ερωτικές συνήθειες των αστών, διαπροσωπικές σχέσεις, αστικό περιβάλλον.

Η διάρθρωση των έργων του ακολουθούσε μια κλασική νοοτροπία ως προς τους κανόνες αφήγησης και το ρεαλιστικό στοιχείο ήταν αυτό που με τη βοήθειά του έστηνε τους χαρακτήρες των έργων του.

Και ξαφνικά, με το <<Νώε>> έρχεται όλα αυτά αν όχι να τα αμφισβητήσει, σίγουρα πάντως να τα επαναπροσδιορίσει καθώς ίσως και να τα φωτίζει με νέες τεχνικές και με νέες ιδεολογικές συγγραφικές ολοκληρώσεις.

Πολύ σπάνιο το φαινόμενο ένας καταξιωμένος συγγραφέας να τολμά να φτάνει σε μια τόσο μεγάλη απόσταση από το σημείο που με σίγουρα και μελετημένα βήματα είχε φέρει και τον ίδιο του τον εαυτό και το κοινό του. Και ασχέτως του αποτελέσματος προσωπικά θεωρώ πως μια τέτοια τόλμη αξίζει να ανταμοίβεται και να αναγνωρίζεται.

Αλλά στην περίπτωση του <<Νώε>> δεν υπάρχει μόνο η τολμηρή πρόθεση, μα και η επιτυχημένη ολοκλήρωση.

Η εποχή μας είναι πολύ πολύπλοκη, ιδιαιτέρως προβληματική, έντονα αντικοινωνική, δυναμικά αυταρχική. Η τέχνη που θα θελήσει να καταγράψει όλες αυτές τις συνιστώσες ίσως είναι υποχρεωμένη να ξεχάσει όλους τους κανόνες που γνώριζε και να αναζητήσει νέους.

Η λογοτεχνία σε αυτόν εδώ τον τόπο μάλλον δεν έχει τη διάθεση να κάνει τέτοιες κινήσεις. Ακόμα και οι νεώτεροι πεζογράφοι μας μένουν εγκλωβισμένοι μέσα σε μια ανακύκλωση της καθημερινότητας που στην πλέον υποτίθεται επαναστατική μορφή της δεν κάνει τίποτε περισσότερο από το να αναπαριστά ένα τρόπο ζωής που θέλει να πιστεύει ότι αμφισβητεί τη στιγμή που απλώς έχει υποκύψει στην πράξη της κατανάλωσης και του συμβιβασμού.  

Αλλά ο Κουμανταρέας με τη σοφία της πείρας και την τεκμηριωμένη τεχνική  του δεν διστάζει να συνθέσει ένα μυθιστόρημα στο οποίο η κοινωνική σύμβαση καταγγέλλεται με την εσωτερικότητα της παραβολής και η ελευθερία του ατόμου υποστηρίζεται από την αναγνώριση της αυτονομίας του.

Θα έλεγα πως ότι προτείνει θα μπορούσε να ονομασθεί ρεαλιστική φαντασία. Διαφορετικά ύφη αφήγησης συνδέονται κάτω από την εξουσία ενός ενιαίου γλωσσικού ρυθμού.

Πολλά είναι τα θέματα που μέσα στο κείμενο θίγονται –κατονομάζονται σύγχρονες φασιστικές νοοτροπίες, ανατρέπονται παραδεδομένες αξίες, αναδεικνύονται νέες μορφών σχέσεις.

Ο άντρας είναι το κεντρικό πρόσωπο –ο άντρας ως υιός, ως γονιός, ως σύζυγος, ως εραστής, ως υπάλληλος, ως φίλος, ως αυτός που ή τολμά ή συμβιβάζεται απέναντι στο ανθρώπινο μα και στο θείο.

Ο Νώε –ο βασικός ήρωας του έργου- είναι αυτός που ενσαρκώνει όλους αυτούς τους ρόλους. Και αυτός που στο τέλος με τις ενέργειές του τους επαναπροσδιορίζει.

Μυθιστόρημα με όλη την έννοια του μοντέρνου. Μυθιστόρημα τολμηρό. Ένα από τα πιο φρέσκα λογοτεχνικά έργα των τελευταίων ετών.

©2024 www.kontoleon.gr All rights Reserved - Created by interneti.gr