Ζωρζ Σαρή

Σοφία

Εκδόσεις Πατάκη

Η εσωτερική μετανάστευση, η παιδική εργασία και το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών είναι από τα προβλήματα που εδώ και χρόνια απασχολούν ολόκληρο τον κόσμο.

Στα χρόνια του μεσοπολέμου, σε μια μικρή ευρωπαϊκή χώρα όπως η Ελλάδα, η οποία μόλις προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια της μετά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο και την οικονομική κρίση, τα προβλήματα αυτά παρουσίαζαν ιδιαίτερη έξαρση. Στην ύπαιθρο οι οικογένειες δεν είχαν τα μέσα να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Έστελναν, λοιπόν, τα κορίτσια στις πόλεις, στη δούλεψη πλούσιων οικογενειών, για να σωθούν από την πείνα και τις αρρώστιες. Εκεί, θα είχαν εξασφαλισμένο σπίτι και φαγητό. Με τα χρόνια θα μάζευαν και χρήματα μήπως και βρουν μια καλή τύχη και παντρευτούν. Έμπαιναν στα σπίτια για δουλάκια κι ας ήταν ακόμη νήπια. Όταν μεγάλωναν και γίνονταν πια δούλες είχαν και έξοδο, ένα απόγευμα την εβδομάδα. Εκείνο το απόγευμα γέμιζαν οι δρόμοι με κορίτσια που μιλούσαν για τις ατέλειωτες πίκρες τους και τις μετρημένες χαρές, βιαστικά γιατί ώρα περνούσε κι έπρεπε να γυρίσουν στο σπίτι των αφεντικών τους και να μπουν και πάλι στο δωματιάκι τους, στο «δωμάτιο υπηρεσίας» που κάθε μεγαλοαστικό σπίτι διέθετε και που πολλές φορές δεν είχε φως, ούτε παράθυρο παρά μόνο ένα μικρό κρεβάτι στο οποίο χωρούσαν μόνο αν μάζευαν τα πόδια.

Ένα τέτοιο κορίτσι, ένα παιδί που έξι ετών ήρθε στην πόλη για δουλάκι από το νησί του, γιατί η οικογένειά του δεν μπορούσε να το αναθρέψει, ήταν και η Σοφία. Μόνο που ιστορία της Σοφίας είναι διαφορετική από τις ιστορίες των άλλων παιδιών. Ο Γιάννης και η Αγγελική είχαν τρία κορίτσια κι όταν έκαναν το τέταρτο αποφάσισαν ότι δεν θα τα έβγαζαν πέρα αν η Αγγελική δεν είχε κάποια βοήθεια στο σπίτι. Αν και χρόνια αντιμάχονταν την ιδέα να πάρουν κάποιο παιδί έβλεπαν ότι ήταν απαραίτητο. Όλες οι καλές οικογένειες είχαν! Κι έτσι ήρθε σπίτι τους η Σοφία.

Στην οικογένεια Πολυχρονιάδη βέβαια ποτέ δεν την είδαν σαν δουλάκι ούτε η Αγγελική, ούτε ο Γιάννης. ούτε τα τρία κορίτσια τους. Μα κι η Σοφία  ήταν ένα παιδί εξαιρετικό, αληθινά χαρισματικό κι αυτό έκανε τα πράγματα να πάρουν μια άλλη τροπή. Η Αγγελική την είχε σαν κόρη της σε όλα, από τα απλά καθημερινά θέματα, όπως το πώς τους μιλά, πού και τι τρωει, μέχρι τα σημαντικά όπως η εκπαίδευσή της που την είχε αναλάβει ο Γιάννης κατ΄ οίκον. Το κοριτσάκι αυτό όμως άλλαξε την ατμόσφαιρα του σπιτιού και συνέβαλε στο να επικρατήσει στο σπίτι μια ανέλπιστη ευτυχία αφού βοήθησε και τα κορίτσια στις μεταξύ τους σχέσεις και τα έκανε να αποδεχτούν το μωρό και να σταματήσουν να το ζηλεύουν. Σαν να μπήκε στο σπίτι τους μια μικρή νεράιδα, ένα παιδί ευλογημένο που δεν μπορούσε να βλέπει την αδικία, που ήθελε πάντα να γίνεται το καλό μα και που όλες οι ευχές του γίνονταν πραγματικότητα.

Όσο όμως στην οικογένεια όλα λειτουργούσαν καλά δεν συνέβαινε το ίδιο και στις άλλες οικογένειες που έβλεπαν τον τρόπο που συμπεριφέρονταν οι Πολυχρονιάδηδες στη Σοφία και το θεωρούσαν σκάνδαλο. Τους ένοιαζε βέβαια γιατί αυτό μπορεί να ξεσήκωνε και τις δικές τους δούλες και να ήθελαν ανθρώπινη μεταχείριση, καλύτερο φαγητό, δικαιώματα. Μα κι η Σοφία όταν συναντιόταν με τα άλλα κορίτσια τα βοηθούσε, τους έδινε χρήματα και ψωμί, τα προστάτευε από τους ξυλοδαρμούς τις τιμωρίες και την κακοποίηση. Η Αγγελική πάντα την υποστήριζε. Μέχρι, που μια φορά για να σώσει μια φίλη τους έμπλεξε, την Αγγελική και το Γιάννη. Εκείνοι βέβαια δέχτηκαν να βοηθήσουν, ακόμα και οικονομικά για να γλιτώσει, η φίλη της, αν και τα οικονομικά τους δεν ήταν ανθηρά. Απελπισμένος ο Γιάννης αγόρασε ένα λαχείο μήπως η τύχη τον βοηθήσει να τα βγάλει πέρα. Το διάλεξε η μικρή νεράιδα, και κέρδισαν! Μόνο που μαζί με τη μεγάλη χαρά ήρθε κι ένα γράμμα από το νησί της Σοφίας. Η μητέρα της έγραφε ότι θα γύριζε ένας θείος από την Αμερική για να ζήσει μαζί τους και ότι θα μπορούσε πια να μεγαλώσει το κορίτσι της. Η Σοφία έπρεπε να επιστρέψει στο νησί της. Η στεναχώρια κυριάρχησε στο σπίτι. Η Αγγελική έπρεπε να βρει τη λύση. Κι έτσι αποφασίστηκε κάθε καλοκαίρι να κάνουν διακοπές στο νησί της Σοφίας αλλά και η Σοφία να γίνει η νονά του μωρού. Γιατί η νονά είναι σαν το συγγενή, το δικό σου άνθρωπο. Κι η Σοφία πάντα θα ήταν  δικός τους άνθρωπος, μέλος της οικογένειάς τους.

Η συγγραφέας με αφηγηματικό ύφος και γλώσσα που ρέει κατορθώνει να θίξει ένα θέμα τόσο σοβαρό, μ΄ ένα τρόπο καταγγέλλει, χωρίς να χαρίζεται. Παράλληλα όμως δίνει διεξόδους και λύσεις, αφήνει φωτεινές αχτίδες ελπίδας και δημιουργεί στον αναγνώστη ένα αίσθημα συγκίνησης κι αισιοδοξίας μέσα από την προβολή πανανθρώπινων αξιών που τελικά επικρατούν.