Books for Adults - The story of an eunuch - Novel

Ο Μάνος Κοντολέων μιλά για το μυθιστόρημά του \\\\\\\\\\"Ιστορία Ευνούχου\\\\\\\\\\"

(συνέντευξη στην εφημερίδα \\\\\\\\\\"Αδέσμευτος της Κυριακής\\\\\\\\\\", 31/12/2000

 

_ Στο τελευταίο σας μυθιστόρημα, την \\\\\\\\\\"Ιστορία Ευνούχου\\\\\\\\\\", κυριαρχεί το δίπτυχο \\\\\\\\\\"Εξουσία - Έρωτας\\\\\\\\\\". Πόσο συνυφασμένες είναι αυτές οι δυο έννοιες και πώς επηρεάζουν τη δομή της ζωής μας;

 

- Πολύ απλά και με δυο μόνο λόγια -η εξουσία εκφράζει τη δέσμευση του άρχειν, ενώ ο έρωτας την απελευθέρωση της υποδούλωσης. Κι αν θέλετε να το εξηγήσω αυτό, δεν έχω παρά να σας θυμίσω πως αυτός που υπηρετεί την εξουσία πρέπει να φτάσει στον απόλυτο ευνουχισμό των συναισθημάτων του για να ανέλθει στα ύπατα αξιώματα, ενώ ο ερωτευμένος αν δεν προσφέρει όλο το είναι του στην άλλη πλευρά ποτέ Δε θα μπορέσει να βιώσει την απόλυτη ερωτική ανταλλαγή.

Θεωρώ, λοιπόν, τον έρωτα και την εξουσία ως τους δυο βασικούς πόλους γύρω από τους οποίους κινείτε η καθημερινότητα των καθημερινών ανθρώπων. Η επιλογές του καθένα είναι η στάση που καθορίζει τη ζωή του.

 

_ Περιγράφετε μια γοητευτική ιστορία σε αβέβαιο τόπο και χρόνο, σίγουρα όμως είναι ένα θέμα που Δε γνωρίζει σύνορα. Θα μπορούσε το εύρημα του ήρωα - ευνούχου να αποτελεί παραπομπή στα αδιέξοδα του σύγχρονου ανθρώπου, δεδομένης της πνευματικής αναπηρίας που μαστίζει τη σημερινή εποχή;

 

- Πιστεύω πως το μυθιστόρημά μου είναι και ερωτικό μα και πολιτικό κείμενο. Και ασφαλώς ο συμβολισμός που αναφέρετε έχει άμεση σχέση με το ότι συμβαίνει σήμερα.

Σήμερα τον απλό πολίτη η εξουσία (με όλες τις μορφές που εκφράζεται -πολιτική, ΜΜΕ, οικονομική κλπ) τον ευνουχίζει πνευματικά και τον βιάζει συναισθηματικά. Από εκεί και πέρα όμως έρχεται η ευθύνη του καθένα μας. Αντιδρά ή η υποτάσσεται; Αντιστέκεται ή συμπορεύεται; Η κάθε απόφαση έχει το δικό της κόστος. Ας γνωρίζουμε την τελική πληρωμή πριν υπογράψουμε τα γραμμάτια που μας παρουσιάζονται.

 

_ *Το έντονα δραματικό στοιχείο στην εξομολόγηση του ευνούχου Έλενου συνιστά -τουλάχιστον στη συνείδηση του αναγνώστη- δόσιμο ψυχής. Πόσο ταυτιστήκατε με τον ήρωα σας κατά τη διάρκεια της συγγραφής του βιβλίου και πόσο ταυτίζεστε με τους ήρωές σας γενικότερα; Θεωρείτε απαραίτητη την αποστασιοποίηση του συγγραφέα από το υλικό του ή κρίνετε επιτρεπτή την καθαίρεση κάθε ορίου στη σχέση του δημιουργού με το κείμενό του;

 

- Κάθε συγγραφέας υποθέτω πως  έχει τη δικιά της τεχνική και τις δικές του ανάγκες που τον ωθούν στο να εκφρασθεί μέσω της λογοτεχνίας. Εγώ ανήκω σ΄ εκείνους που βιώνουν πάνω στο πετσί και στην καρδιά τους τα πάθη που περιγράφουν. Συνήθως δεν αυτοβιογραφούμαι, αλλά  και κάτι πάντα από το είναι μου προσφέρω στους ήρωές μου. Όπως και αυτοί με τη σειρά τους με εμπλουτίζουν. Με αυτή την έννοια είμαι και ο Έλενος και ο Ερμόλαος και ο Λούκας και η Θάλεια και ο Δομήνικος και η Κλειώ και η Φαίδρα και ο Οδυσσέας και ο Νικήτας και ο Λεωνίδας -όλοι του ήρωες διαφόρων έργων μου. Πάντως με τον Έλενο στην \\\\\\\\\\"Ιστορία Ευνούχου\\\\\\\\\\" διατήρησα και διατηρώ μια κάπως πιο ιδιότυπη σχέση. Ταυτίζομαι μαζί του (ή αν προτιμάτε αυτός ταυτίζεται με εμένα) στα σημεία της συνειδητοποίησης του λάθους μιας ζωής και της απόφασής του να δώσει ένα τέλος στο δράμα του. Αλλά διαφωνώ απόλυτα μαζί του στις στιγμές που είχε πάρει εκείνες τις αποφάσεις που τον οδήγησαν στα ύπατα αξιώματα. Θα έλεγα, εν κατακλείδι, πως ο Έλενος είναι ότι είμαι, την ίδια στιγμή που είναι και ότι δεν είμαι. Δεν είναι ένας ήρωας μου που αγαπώ, μα σίγουρα είναι ο ήρωας μου που περισσότερο από κάθε άλλο σέβομαι.

 

_ *Αν δεχτούμε πως το ερωτικό παιχνίδι εμπεριέχει την πιο σημαντική μορφή εξουσίας, πόσο μακριά μπορεί να φτάσει το ταξίδι ενός ανθρώπου που ενώ δεν μπορεί (επί της ουσίας) να λειτουργήσει ερωτικά, επιθυμεί διακαώς τα προνόμια της δύναμης (άρα και ένα σημαντικό μερίδιο της εξουσίας);

 

- Μπορεί το ερωτικό παιχνίδι να εμπεριέχει την πιο σημαντική μορφή εξουσίας, αλλά την ίδια στιγμή εμπεριέχει και την πιο σημαντική μορφή υποταγής. Αυτόν που ερωτεύεσαι δεν θες μόνο να τον κατακτήσεις, αλλά και να κατακτηθείς από αυτόν. Να ποια είναι η μαγεία της ερωτικής συνομιλίας.

Κάτι τέτοιο με τίποτε δε συμβαίνει στο παιχνίδι της εξουσίας. Εκεί όλα είναι μονόπατα . Γέρνουν μόνο προς τη μεριά του να εξουσιάζεις. Γι αυτό και η εξουσία (και όσοι την υπηρετούν στην όποια της μορφή και βαθμίδα) είναι τελικά άνθρωποι λειψοί… Ευνούχοι.

 

 

_ Ας αφήσουμε, τώρα την \\\\\\\\\\"Ιστορία Ευνούχου\\\\\\\\\\" και ας μιλήσουμε για όλο το έργο σας γενικότερα. Γράφετε βιβλία για παιδιά, βιβλία για εφήβους, έργα για ενήλικες αναγνώστες. Τι είναι αυτό που σας γοητεύει σε κάθε είδος και πως κατορθώνετε να προσαρμόζετε το στυλ σας στις απαιτήσεις διαφορετικών κατηγοριών κοινού;

 

- Με γοητεύουν πολλά πράγματα συγχρόνως και συχνά αντίθετα μεταξύ τους... Είναι όμως αντίθετα; Μου άρεσε τόσο η Ώντρεϋ Χέμπορν όσο και η Μαίριλυν Μονρόε... Καταλαβαίνετε τι θέλω να πω;  Μου αρέσει να γράφω... Και γράφω για ότι κάθε φορά θα ήθελα εγώ να διάβαζα. Κι όπως ποτέ μου δεν ξέχασα τη δυναμική της παιδικής και της εφηβικής μου ηλικίας, μου αρέσει να επικοινωνώ με τα σημερινά παιδιά, με τους σημερινούς έφηβους... Αυτή μου η διάθεση είναι που κάθε φορά προσαρμόζει και το συγγραφικό μου στυλ. Πάντως είτε παραμύθι γράφω , είτε εφηβικό μυθιστόρημα, είτε μυθιστόρημα ή διήγημα για ενήλικες, πάντα μέσα του χώνω τον ίδιο μου τον εαυτό -τα πάθη και τα όνειρά μου.   Κι αυτό τα παιδιά και οι νέοι το καταλαβαίνουν. Καταλαβαίνουν, δηλαδή, πόσο είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου και κατ΄ επέκταση και με αυτούς. Γι αυτό και με αγαπούν. Μου γράφουν... Θέλουν να με συναντήσουν. Τα παιδιά εκφράζουν αυθόρμητα τα συναισθήματά τους. Δεν σε ξεγελούν, αλλά μην τολμήσεις και εσύ να τα ξεγελάσεις...

 

_ Παράλληλα θεωρείστε από τους πιο παραγωγικούς συγγραφείς. Πιστεύετε πως ένα συγγραφέας πρέπει να βρίσκεται σε αδιάκοπη επαφή με το κοινό του (ως ένα είδος επικοινωνίας) ή βρίσκεται τις πολύχρονες \\\\\\\\\\"σιωπές\\\\\\\\\\" άλλων δημιουργών εξίσου σεβαστές;

 

- Μα και βέβαια σέβομαι τον τρόπο με τον οποίο ο καθένας αποφασίζει να εκφρασθεί. Αν είμαι παραγωγικός, όπως λέτε, είναι γιατί μου αρέσει να εργάζομαι πολύ και δεν μπορώ να ικανοποιήσω την ανάγκη έκφρασής μου με μικρές δόσεις... Σημασία δεν έχει το κάθε πότε γράφεις, αλλά το τι και πως το γράφεις... Ας θυμηθούμε βέβαια τον Καβάφη, αλλά ας θυμηθούμε και τον Μπαλζάκ...

 

_ Τελικά οι Έλληνες διαβάζουν; Και τι πιστεύετε πως διαβάζουν μέσα στο αχανές πεδίο της ελληνικής λογοτεχνίας;

 

- Υπάρχουν λογιώ λογιώ αναγνώστες. Οι φανατικοί της καλής λογοτεχνίας ίσως να έχουν αυξηθεί, αλλά Δε νομίζω και τόσο. Εκείνοι που έχουν γιγαντωθεί αριθμητικά είναι οι αναγνώστες - καταναλωτές. Αυτοί που μάλλον ως αγοραστές βιβλίων θα πρέπει να χαρακτηριστούν κι όχι ως αναγνώστες. Είναι εκείνοι που έχουν βάλει μέσα στα must της καθημερινότητάς τους και τη βόλτα από κοσμικό βιβλιοπωλείο του κέντρου ή της περιοχής τους. Και που αγοράζουν τον έργο που \\\\\\\\\\"ακούγεται\\\\\\\\\\" και που στη συνέχεια κάπου μέσα στο σπίτι τους το ξεχνούνε, άλλωστε μόλις έχει βγει το νέο έργο που απαραιτήτως πρέπει να μπει κι αυτό μέσα στην ενημέρωσή τους... Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με το θέατρο, με τη κλασική μουσική κλπ. Πολύ κουλτούρα μας βρήκε και δεν ξέρω πως και από πού την αποκτήσαμε...

 

_ Πριν από μερικούς μήνες, σε συνεργασία με τον Δημήτρη Κωνσταντάρα ολοκληρώσατε  το \\\\\\\\\\"Δόξα και Δάκρυ\\\\\\\\\\", ένα βιβλίο για την ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων που θέτει για μια ακόμα φορά επί τάπητος τη σχέση δημοσιογραφίας και πεζογραφίας. Είναι μια σχέση πολλάκις ευκαιριακή ή έχει δομικό υπόβαθρο;

 

- Η δημοσιογραφία ενημερώνει, η λογοτεχνία συνειδητοποιεί. Και τα δυο είναι απαραίτητα στη ζωή μας. Για μερικά μάλιστα θέματα είναι σχεδόν αναγκαία. Και μάλιστα το ένα συμπληρώνει το άλλο.

Καθόλου, λοιπόν, ευκαιριακή η συνεργασία μου με τον Κωνσταντάρα, που άλλωστε είναι κι ο ίδιος όχι μόνο δημοσιογράφος αλλά και  συγγραφέας. Προσεγγίσαμε την ιστορία των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων με την διπλή αυτή γλώσσα. Γιατί έτσι πιστεύουμε πως το θέμα μας απαιτούσε

 

_ Με αφορμή το \\\\\\\\\\"Δόξα και Δάκρυ\\\\\\\\\\" θα διοργανώσουμε καλούς Ολυμπιακούς Αγώνες το 2004;

 

- Αν εννοείτε εμπορευματοποιημένου ή όχι (και φαντάζομαι πως αυτό έχετε στο νου σας) θα έλεγα πως Δε θα πρέπει να τρέφουμε αυταπάτες. Η εμπορευματοποίηση έχει μπει ακόμα  και στη λογοτεχνία, όπως είπαμε. Είναι δυνατό να μη εισβάλει σε μια διοργάνωση όπου τόσο μεγάλα οικονομικά συμφέροντα υπάρχουν; Αλλά παραμένει πάντα (μέσα στο μέτρο του κλίματος της εποχής μας) η δυνατότητα η Ελλάδα να προτείνει και μια διάσταση περισσότερο ανθρώπινη. Προσωπικά με τη συμμετοχή μου στη συγγραφή αυτού του βιβλίου κάτι τέτοιο θέλησα να προτείνω, να φωτίσω -τον ανθρώπινο παράγοντα. Ένας συγγραφέας ότι περισσότερο μπορεί ίσως να κάνει είναι να κεντρίσει συνειδήσεις. Από εκεί και πέρα άλλοι έχουν το λόγο... Και την ευθύνη.